Polonya Almanya’dan 2. Dünya Savaşı nedeniyle 1,3 trilyon euro tazminat talep etti

Tarık Demirkan – Budapeşte

Polonya, İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı tarih olan 1 Eylül’de, muharebede verdiği zarar sebebiyle Almanya’dan tazminat talep etti.

Polonya’nın bu talebi iktidardaki Hukuk ve Hakkaniyet Partisi (PİS) lideri Jaroslaw Kaczyinski tarafınca açıklanan bir raporla dünyaya duyuruldu.

Polonya iktidar partisi lideri tarafınca tanıtılan raporda, muharebede verdiği zarar sebebiyle Almanya’dan talep edilen tazminat miktarı 1,3 trilyon Euro olarak yer aldı.  Bu meblağ Almanya’nın senelik ulusal gelirinin ortalama üçte birine denk düşüyor.

Almanya ise Polonya’nın talebini reddetti.

Almanya’ya gore tazminat meselesi 1953 senesinde Polonya’nın tazminat istemeyeceğini belirtmesiyle kapanık ve 1990 senesinde da ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği içinde imzalanan Paris sözleşmesiyle nihai olarak sonlandırılmıştı.

Tazminat talebi ilk kez gündeme gelmiyor. Hakkaniyet ve Hukuk Partisi, Polonya’da iktidara geldiği 2015 yılından bu yana Almanya’ya karşı tazminat talep edilebileceğini onlarca kere gündeme getirmiş, sadece Almanya’ya yönelik resmi bir başvuruda bulunmamıştı.

Kaczynski tazminat için istenen miktarın, muharebede Almanya’nın Polonya’ya verdiği zararın en asgari hesaplarla çıkarılmış sonucu bulunduğunu, aslen bu rakamın daha da artabileceğini de söylemiş oldu.

Alman ordularının Polonya’ya saldırmasıyla süregelen İkinci Dünya Savaşı’nda ve harp dönemindeki Polonya işgalinde yarısı Yahudi asıllı olmak suretiyle ortalama 6 milyon Polonya vatandaşı yaşamını kaybetmişti.

2 milyonu aşkın vatandaşının da Naziler tarafınca emek verme kamplarına göndermiş olduğu Polonya, muharebede en fazlaca ziyan olan, şehirleri yerle bir olan ülkelerin başlangıcında geliyordu.

Almanya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Polonya’nın 1953’deki tazminattan feragat etme taahhüdünün geçerli bulunduğunu söylemiş oldu. Sözcü Almanya’nın İkinci Dünya Savaşı ile ilgili olarak politik ve etik sorumluluğu bundan bu şekilde de üstleneceğini, sadece tazminat ödemeyeceğini altını çizdi.

Internasyonal politika yorumcuları Polonya tarafınca gündeme getirilen ve miktarı oldukça yüksek olan böylesi bir tazminatın ödenmesinin mümkün olmadığını ve bunu Polonya liderleri tarafınca da bilindiğini düşünüyorlar.

Peki o vakit, bu kadar yıl sonrasında ve kriz döneminde bu talep niçin gündeme getirildi?

Internasyonal politika yorumcularına gore bu talebin gündeme getirilmesinin aslolan sebebi Polonya’ya Avrupa Birliği tarafınca verilen yapısal dönüşüm fon ve yardımlarının bu ülkedeki hukuk ihlalleri sebebiyle kesilmesi.

Yorumcular, “Polonya ikinci bir münakaşa ve pazarlık mevzusu açarak Avrupa Birliği’nden alacağı yardımların musluğunu  tekrardan açmayı deniyor olabilir” diyor.

Polonya’daki muhalefete gore tazminat talebinin bir sebebi de iktidarın ülke içinde destek kazanma çabası. 

2023 yılı sonbaharında gerçekleşecek genel seçimlere giderken iktidar partisinin seçim kampanyasına tazminat talebiyle başladığını düşünenlerin sayısı da azca değil.